Antoni Słonimski

Nagrobek

Kliknij obraz, by obejrzeć go w powiększeniu

Biogram

Antoni Słonimski (ur. 15 listopada 1895 w Warszawie, zm. 4 lipca 1976 tamże) – polski poeta, felietonista, dramatopisarz, satyryk, krytyk teatralny i działacz.

Nota biograficzna

Antoni Słonimski urodził się 15 listopada 1895 w Warszawie w rodzinie pochodzenia żydowskiego, jako syn Stanisława Słonimskiego i Eugenii z Poznańskich. W 1917 ukończył warszawską Szkołę Sztuk Pięknych. Organizował wystawy swych prac plastycznych oraz współpracował z czasopismami artystycznymi, m.in. z miesięcznikiem Pro Arte.

W 1918 współtworzył kabaret literacki Pikador, a w rok później - grupę poetycką Skamander. Współpracował z nią, z przerwami, do wybuchu wojny. W latach międzywojennych współpracował także z Kurierem Polskim i (1920-23), Wiadomościami Literackimi (1924-1939).

Jego teksty wykorzystywały m.in. kabarety Czarny Kot, Qui Pro Quo, Cyrulik Warszawski, Tip Top oraz rosyjski awangardowy Niebieski Ptak. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich i polskiej sekcji PEN Clubu.

W działalności publicystycznej sprzeciwiał się zarówno postawom narodowej demokracji, jak i komunizmowi. Opowiadał się za racjonalizmem i demokracją. Od wczesnej młodości związany z PPS, popierał działalność Józefa Piłsudskiego aż do czasów utworzenia obozu w Berezie Kartuskiej.

W swoim dorobku ma także dwie powieści science-fiction: Torpeda czasu z 1924 i Dwa końce świata z 1937. Widać w nich inspirację twórczością H.G. Wellsa, bardzo cenionego przez Słonimskiego. W książkach tych pisarz pokazywał groźne skutki militaryzmu i rozwoju totalitaryzmu.

13 kwietnia 1924 pojedynkował się na pistolety z Mieczysławem Szczuką, który chciał się zemścić za bezlitosną krytykę manifestu autorstwa jego przyjaciela, Henryka Berlewiego. Pojedynek odbył się w kawiarni, Słonimski wyszedł bez szwanku, Szczuka został ranny w nogę.

Podczas wojny na emigracji, początkowo w Paryżu (1939-40), a po kapitulacji Francji - w Londynie. Współpracował z rozmaitymi periodykami emigracyjnymi, m.in. z Polską Walczącą i Wiadomościami Polskimi, Politycznymi i Literackimi. W roku 1942, na skutek różnicy poglądów, odszedł z Wiadomości i, wraz z Karolem Estreicherem założył miesięcznik Nowa Polska (ukazujący się do roku 1946).

W swych artykułach opowiadał się za ideą Polski wielokulturowej i tolerancyjnej, opartej na zasadach wolności i równości.

Po zakończeniu II wojny światowej kierował do 1948 r. sekcją literatury UNESCO, następnie był do 1951 r. dyrektorem podlegającego władzom komunistycznym Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. W 1948 r. wziął udział we wrocławskim Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju podpisując jego rezolucję przyjętą po opuszczeniu kongresu przez część zachodnich intelektualistów. W 1951 r powrócił na stałe do kraju.

Pisywał artykuły, wiersze i felietony do wielu gazet ogólnopolskich, m.in. do Nowej Kultury (1950-1962), Szpilek (1953-73) i Przeglądu Kulturalnego. W 1954 poddał ostrej krytyce ówczesne podręczniki do historii literatury, przez co jego dzieła zostały wycofane z obiegu. W 1955 był jednym z założycieli Klubu Krzywego Koła.

Na fali odwilży w 1956 został wybrany na prezesa Związku Literatów Polskich. Funkcję tę pełnił do 1959 roku.

Odsunięty przez Władysława Gomułkę od sprawowania funkcji publicznych, Słonimski poświęcił się działalności na rzecz rozmaitych inicjatyw opozycyjnych. W marcu 1964 wraz z Janem Józefem Lipskim zainicjował tzw. List 34 przeciwko polityce kulturalnej partii. Krytykował władze w związku z antysemicką nagonką po marcu 1968 r. W 1975 był jednym z sygnatariuszy Memoriału 59 oraz Listu 14 w proteście przeciw planowanym zmianom w konstytucji PRL.

Z powodu działalności opozycyjnej jego dzieła ponownie wpisano na listę cenzorską. Od 1970 publikował w Tygodniku Powszechnym.

Zmarł 4 lipca 1976 w Warszawie w wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym. Pochowany w Laskach wraz z żoną, Janiną Konarską-Słonimską, malarką. Testamentem zapisał prawa autorskie swych utworów Zakładowi dla Niewidomych w Laskach.

W 1954 w 10 rocznicę Polski Ludowej Antoni Słonimski został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Ważniejsze dzieła

    Sonety (1918)
    Parada (1920)
    Godzina poezji (1923)
    Z dalekiej podróży (1926)
    Rodzina (1933)
    Okno bez krat (1935)
    Alarm (1940)
    Wiek klęski (1945)
    Nowe wiersze (1959)
    Wiersze 1958-1963 (1963)
    138 wierszy (1973)

Publicystyka, proza

    Wspomnienia warszawskie, Czytelnik 1957
    W oparach absurdu (z Julianem Tuwimem), Iskry 1958, wyd. 4 2008, ISBN 9788324400676
    Artykuły pierwszej potrzeby, Notatki i uwagi 1951-1958, Państwowy Instytut Wydawniczy 1959
    Załatwione odmownie, Felietony 1960-1961, Państwowy Instytut Wydawniczy 1963
    Załatwione odmownie, seria druga, Felietony 1962-1964, Państwowy Instytut Wydawniczy 1964
    Jawa i mrzonka, (Spowiedź emigranta – Jak to było naprawdę), Państwowy Instytut Wydawniczy 1964
    Alfabet wspomnień, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975
    Ciekawość, Felietony 1973-1976, Czytelnik 1981, wyd. 2 1988, ISBN 8307019176
    Gwałt na Melpomenie, Felietony teatralne 1924-1939, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982
    Moja podróż do Rosji, Literackie Towarzystwo Wydawnicze, 1997, ISBN 8390158329
    Kroniki tygodniowe t. 1, 1927-1931, Literackie Towarzystwo Wydawnicze, 2001, ISBN 8388736310
    Kroniki tygodniowe t. 2, 1932-1935, Literackie Towarzystwo Wydawnicze, 2001, ISBN 8388736086
    Kroniki tygodniowe t. 3, 1936-1939, Literackie Towarzystwo Wydawnicze, 2004, ISBN 8388736477
    Romans z X muzą. Teksty filmowe z lat 1917-1976, Biblioteka "Więzi", 2007, ISBN 978-83-60356-22-7

Utwory sceniczne

    Wieża Babel, dramat wierszem 1927
    Murzyn warszawski, komedia 1928
    Lekarz bezdomny, komedia 1930
    Rodzina, komedia 1933
.

Link do Wikipedii z biogramem Antoniego Słonimskiego, z którego zaczerpnięto niniejszą treść.

Kliknij, by powrócić do poprzedniej strony